در همهٔ روش‌های ذکرشده، تنش‌زدایی به‌وسیلهٔ اعمال تغییرشکل میکروپلاستیک انجام می‌شود. در روش تنش‌زدایی حرارتی، به علت افزایش دما در قطعه، سطح منحنی تنش-کرنش کاهش می‌یابد و تنش پسماند موجود در قطعه باعث ایجاد تغییر مکان‌های میکروپلاستیک می‌شود. در روش تنش‌زدایی ارتعاشی، به وسیلهٔ لرزاننده، تنش مکانیکی به قطعه وارد می‌شود و جمع‌شدن آن با تنش پسماند باعث تغییرشکل‌های میکروپلاستیک می‌شود و قطعه تنش‌زدایی می‌شود. بنابراین، در تنش‌زدایی حرارتی، سطح نمودار تنش-کرنش پایین می‌آید و در تنش‌زدایی ارتعاشی، سطح تنش افزایش می‌یابد.
میزان تنش، با دامنهٔ ارتعاش، متناسب است. با تحریک در فرکانس‌های طبیعی قطعه، می‌توان با کم‌ترین مصرف انرژی، بیشترین دامنهٔ ارتعاش را تأمین کرد. بنابراین، معمولاً، فرکانس ارتعاش لرزاننده، نزدیک به تشدید، انتخاب می‌شود.
روش تنش‌زدایی ارتعاشی، در دههٔ ۵۰ میلادی، در آمریکا، ابداع شد و به علت محاسن آن، به اروپا و آسیا گسترش یافت. برای نمونه، یکی از مراکز تنش‌زدایی در آمریکا تعداد ۳۵۰ دستگاه تنش‌زدایی ارتعاشی در اختیار دارد. کشور چین نیز با توجه به این که در زمینهٔ ریخته‌گری در جهان پیشرو است، در این زمینه، پژوهش‌های زیادی کرده است. در این کشور، این روش بسیار رایج است.
انواع روش‌های تنش‌زدایی ارتعاشی
تنش‌زدایی ارتعاشی به دو روش انجام می‌شود. در روش اول که روش تنش‌زدایی ارتعاشی سنتی نیز نامیده می‌شود، ارتعاشات فقط در یک فرکانس اعمال می‌شود. اما در روش جدید که از نظر تنش‌زدایی توانایی‌ها و تأثیرهای بهتری دارد، ارتعاشات در چند فرکانس تشدید، اعمال می‌شود. به این روش، چند-هارمونیک (multi-harmonic) یا ناوبر (navigator) می‌گویند. در این روش، نسبت به روش سنتی، خطاهای کاربری به میزان زیادی کاهش می‌یابد و نویز کم‌تری دارد. همچنین، برای قطعه‌های با فرکانس بالا، محدودیت ندارد و اثربخشی به مراتب بالاتری دارد؛ به‌طوری‌که در حال حاضر، در جهان، دیگر، از روش سنتی، استفاده نمی‌شود.
مزایای تنش‌زدایی ارتعاشی نسبت به روش‌های دیگر
- – برای مواد و ساختارهای متنوعی قابل استفاده است
- – هزینه این روش در حدود ۱/۴ (یک چهارم) روش حرارتی است
- – به لحاظ ابعاد و اندازه قطعات و سازه ها محدودیتی وجود ندارد؛ (از ۱۰ کیلوگرم تا ۱۰۰ تن)
- – روش حرارتی ممکن است باعث تأثیرات نامطلوب بر خواص متالورژیکی و مکانیکی مواد شود (آنیل شدن قطعه) – – ولی تنش زدایی ارتعاشی تأثیری بر خواص مواد از قبیل مقاومت سایش، سختی و تنش تسلیم، ندارد؛
- – تنش زدایی ارتعاشی باعث از بین رفتن و تخریب پوشش قطعات نمی‌شود؛
- – نسبت به روش‌های دیگر، بسیار سریع‌تر است (در حدود دو ساعت زمان لازم است)
- – دستگاه‌های آن قابل حمل است و با توجه به این که فرایند تنش‌زدایی در محل کارفرما انجام می‌شود، در – – — هزینه‌های حمل و نقل صرفه‌جویی می‌شود؛
- – مصرف انرژی و آلودگی محیطی کم‌تری دارد؛
- – در این روش، تغییرات نامطلوب روی لایه‌های بیرونی قطعات از قبیل اکسیدشدگی، اتفاق نمی‌افتد.